ESTUDO DOS VERBOS Werbugü arü ngu’ =

      Características dos verbos em Ticuna.

1º Os verbos apresentam, em seu inicio, uma marca que indica pessoa (prefixo pessoal).

Werbugü rü deagü i mue’pücüna nawae’ῧ i ta’cü i ngupetüῧ i üῧ. Ngematürü inawae’ῧ i norütama i  ĩ’ῧ. Werbu rü de’a arü we’ãtchiẽẽruῧ ni’ ĩ. 

Os verbos em Ticuna apresentam uma estrutura que é a seguinte:

Magütagawa i werbugü nanawae’güῧ na nhuãcü ya ngugüῧ.

Naῧpa norü ügü  +   Natchuma’ã   +  Norü gu’wa

(Prefixo)                      (Raiz)                   (Sufixo)

 

  VERBOS

TEMPO PRESENTE

TRABALHAR

COMER

PESCAR

CANSAR

Prefixo Pessoal

Prefixo

Raiz

Sufixo

Prefixo

Raiz

Sufixo

Prefixo

Raiz

Sufixo

Prefixo

Raiz

Sufixo

Duuêgüga

Napa i norü ügü

Natchuma’ã

Norü gu’wa

Napa i norü ügü

Natchuma’ã

Norü gu’wa

Napa i norü ügü

Natchuma’ã

Norü gu’wa

Napa i norü ügü

Natchuma’ã

Norü gu’wa

Tchama

1ª DG

tcha

puracü

 

tcha

tchibü

 

tcha

powae

 

tchi

pa

 

Cuma

2ª DG

cu

puracü

 

cu

tchibü

 

cu

powae

 

qui

pa

 

Nüma

3ª DG

na

puracü

 

na

tchibü

 

na

powae

 

ni

pa

 

Ngima

 

 

3ª DG

i

puracü

 

i

tchibü

 

i

powae

 

iya

pa

 

Tüma

 

3D. ngetchaãcü

i de’ae

ta

puracü

 

ta

tchibü

 

ta

powae

 

ti

pa

 

Tomagü

1ª DG

ta

puracü

e-gü

ta

tchibü

e-gü

ta

powae

ti

pa

e-gü

Yiemagü

1ª DG

ta

puracü

e-gü

ta

tchibü

e-gü

ta

powae

ti

pa

e-gü

Pemagü

2ª DG

pe

puracü

e-gü

pe

tchibü

e-gü

pe

powae

Pi

Pe

Pa

Pa

e-gü

Nümagü

3ª DG

na

puracü

e-gü

na

tchibü

e-gü

na

powae

iya

pa

egü

Ngimagü

3ª DG

ita

puracü

e-gü

i

tatchibu

e-gü

ita

powae

iti

pa

egü

Tüma

3D. ngetchaãcü

i de’ae

ta

puracü

e-gü

ta

tchibü

e-gü

ta

powae

ti

pa

egü